ಪ್ರವೇಶಿಕೆ (Introduction)
2024-25 ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಲು ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದು, ಪ್ರಗತಿಗೆ ದಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುದಾನವನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದ್ದು, ಆರೋಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಕೃಷಿ, ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮುಂತಾದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ನಡುವೆ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ತರುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿರಿಸಿದೆ. ಈ ಬಜೆಟ್ ಜನಪರ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಆಧಾರಿತ ತೀರ್ಮಾನಗಳ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಹೊಸ ಗುರಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.
1. ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ (Health and Social Welfare) :
2024-25 ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾದ ₹2.8 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಗಮನಹರಿಸಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೀಸಲಾತಿ ಇದೆ. ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು, ತುರ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು, ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುದಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಹಾಗೂ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ವಿವಿಧ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
2. ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (Agriculture and Rural Development):
2024ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿನ ₹2.5 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ಕೃಷಿಕರ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಗೂ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು, ರೈತರಿಗೆ ಸುಲಭ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ವಿತರಣೆಗೆ, ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ರೈತರ ಸುರಕ್ಷತಾ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರাধಾನ್ಯವಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಗಳು ಕೃಷಿಕರಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ದಿಟ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಗತಿಪಡಿಸಲಿದೆ.
3. ಶಿಕ್ಷಣ (Education)
2024-25 ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹1.2 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತರಲು ಹೂಡಲಾಗಿದೆ. ವೃತ್ತಿಪರ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಾನವಿದ್ದು, ಇದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡಲು, ಮತ್ತು ಕಲಿಕಾ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತರಲು ಈ ಅನುದಾನ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಹಾಗೂ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಯುಧ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಇತರ ಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಿವಿಧ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ಮತ್ತು ಸರಕಾರಿ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನುದಾನಗಳು ಆಗಮಿಸಲಿವೆ.
4. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ (Infrastructure)
2024-25 ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹4.5 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ವಿವಿಧ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಹೈವೇ ಯೋಜನೆಗಳು, ರೈಲು ಸೇವೆಗಳ ಸುಧಾರಣೆ, ಮತ್ತು ಹೊಸ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಸಿಗಲಿದೆ. ಮಹತ್ವದ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಬಸ್, ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಹಾಗೂ ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಯೋಜನೆಗಳು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ.
5. ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಜಲವಾಯು ಚಟುವಟಿಕೆ (Environment and Climate Action)
2024-25 ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹50,000 ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದೆ. ನೀರಿನ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ, ಜಲಚರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ, ಮತ್ತು ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ಹವಾಮಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಈ ಅನುದಾನವನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
6. ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆ (Defense and Security):
2024-25 ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹6.2 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ದೇಶದ ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಸೇನಾ ಉಪಕರಣಗಳು, ದೇಶದ ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ ಹತ್ತಿರವಾಗುವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಹೂಡಿಕೆಗೆ, ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಿದ ಸೇನಾ ತರಬೇತಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಅನುದಾನ ಮೀಸಲಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ದೇಶದ ಭದ್ರತೆ ಸುಧಾರಿಸಲು, ಹಾಗೂ ಸರ್ವೋತ್ತಮ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಸೇನೆಗೆ ಒದಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲಿದೆ.
7. ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ (Industry and Employment)
₹1.8 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಅವಕಾಶಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಸರಕಾರವು ಹೊಸ ಕೈಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು, ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು, ಹಾಗೂ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ. ಹೂಡಿಕೆಗಳು ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡಿ, ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ಉದ್ಯೋಗದ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸಲು ಅನುದಾನವನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಸುಸ್ಥಿರ ಬೆಳವಣಿಗೆ ನೀಡಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಲಿದೆ.
8. ನಗರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (Urban Development)
2024ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹2.3 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವನ್ನು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೇ ನಡೆಸಲಿದೆ. ಸರಕಾರವು ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ನಗರ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು, ವಿವಿಧ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು, ಮತ್ತು ಇತರ ಅವಶ್ಯಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಜೀವನ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಿದೆ.
9. ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ (Science and Technology)
₹1.1 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ದೇಶದ ಸಂಶೋಧನಾ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಗೆ, ಹಾಗೂ ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ, ಡೇಟಾ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್, ಮತ್ತು ಇತರ ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿವೆ. ಇದರಿಂದ ದೇಶವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ತರಲು ಸರ್ಕಾರ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.
10. ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಅಭಿಯಾನ (Swachh Bharat Mission)
2024ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ₹75,000 ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆ ದೇಶಾದ್ಯಾಂತ ಎಲ್ಲ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಶೌಚಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣ, ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಕುರಿತ ಜಾಗೃತಿ, ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಸಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುದಾನವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಜನರ ಸ್ವಚ್ಛತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.
11. ಪೌರೀಕ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನ (Public Health and Social Security)
₹90,000 ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ದೇಶದ ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಸುಧಾರಣೆ, ಮಕ್ಕಳಿಗಾದ ಗಮನ ಹಾಗೂ ಮಹಿಳಾ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
12. ಇ-ಗವರ್ನನ್ಸ್ (E-Governance)
₹60,000 ಕೋಟಿ ಅನುದಾನವು ಇ-ಗವರ್ನನ್ಸ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಆಮಲುಗೊಳಿಸಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಅನುದಾನವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಸರಳಗೊಳಿಸಲು, ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸುಲಭವಾಗಿ ಒದಗಿಸಲು ವಿನಿಯೋಗವಾಗಲಿದೆ.
ಉಪ್ಪಸಹಾರ (Conclusion)
2024-25ರ ಬಜೆಟ್ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಹಸಿರು ಪಾಯುವಾಗಿದ್ದು, ಮುಂದಿನ ದಶಕದ ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಮೂಲಸ್ತಂಭವಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅನುದಾನ ವಿಸ್ತರಣೆ, ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಗಳ ಬದಲಾವಣೆ, ಮತ್ತು ಜನಪರ ಯೋಜನೆಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನವು ಭಾರತವನ್ನು ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಬಜೆಟ್‌ನ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಿಯ ದೇಶದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿದ್ದೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಿದೆ.